"Ποντιακοί Χοροί": Παρελθόν και Παρόν Δομική-Μορφολογική και Τυπολογική Προσέγγιση

Βασιλική Κ. Τυροβολά, Ιωακείμ K. Καρεπίδης, & Διονύσιος Γ. Κάρδαρης

ΤΕΦΑΑ, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Περίληψη

Στο πλαίσιο της προσφυγικής αλληλεγγύης και της διαφύλαξης των ποντιακών πολιτισμικών χαρακτηριστικών καλλιεργήθηκε από τους Ποντίους πρόσφυγες της 1ης γενεάς στην Ελλάδα ένα κοινό χορευτικό ρεπερτόριο, που ενσωμάτωσε σε ένα αμιγές σύνολο χορούς από τις διάφορες περιοχές του Πόντου, προβάλλοντάς τους κάτω από το γενικό τίτλο, "ποντιακοί χοροί". Τη μεταφορά αυτής της ποντιακής μουσικοχορευτικής ταυτότητας επεχείρησαν στην προφορική παράδοση οι χοροδιδάσκαλοι μέσω των ποντιακών συλλόγων και των χορευτικών συγκροτημάτων, ενώ στο γραπτό λόγο, μέσω μιας ιδιότυπης σημειογραφίας, επεχείρησε για πρώτη φορά ο Δ. Κουτσογιαννόπουλος, το 1966. Σκοπός της εργασίας είναι η κατάδειξη της δομικής-μορφικής "αλλοίωσης" ή μετασχηματισμού των χορών του Πόντου, που έχει επέλθει με την πάροδο των 40 τελευταίων ετών. Ειδικότερα, με βάση την πρώτη σημειογραφική καταγραφή των ποντιακών χορών που προέρχεται από τον Δ. Κουτσογιαννόπουλο και με σημείο αναφοράς στη συγχρονία την περιοχή της Πτολεμαΐδας και τον τοπικό χορευτικό Σύλλογο, στοχεύει στην ανάδειξη των ομοιοτήτων και διαφορών της δομής και μορφής των ποντιακών χορών κατά την παρέλευση του χρονικού διαστήματος των τελευταίων 40 ετών (1966-σήμερα). Πρόκειται για θεωρητική και αναλυτική πρακτική, η οποία με βάση τις αρχές της δειγματοληπτικής έρευνας, της δομικο-μορφολογικής καθώς και της συγκριτικής μεθόδου, στοχεύει στην τεκμηρίωση του βαθμού "αλλοίωσης" ή μετασχηματισμού της δομής και μορφής των βασικότερων ποντιακών χορών (Τικ διπλό(ν), Ομάλ’ Καρς, Κότσαρι, Χαιρεανίτσα ή Σερανίτσα, Ομάλ Τραπεζούντας ή Διπάτ και Ε- μπροπίς), οι οποίοι αποτέλεσαν και εξακολουθούν να αποτελούν μέρος του κοινού ποντιακού χορευτικού ρεπερτορίου. Εν κατακλείδι, συμπεραίνεται ότι οι παραπάνω ποντιακοί χοροί, στο πλαίσιο της σημερινής διδασκαλίας τους στο Σύλλογο "Ένωση Ποντίων Εορδαίας" Πτολεμαίδας, εκτός από διαφοροποιήσεις και αλλαγές στο επίπεδο επί μέρους μεταβλητών χαρακτηριστικών της μορφής ή διασπάσεις επί μέρους κινήσεων σε περισσότερες (στο όριο των κινητικών μοτίβων), διατηρούν κατά βάση την ίδια δομική σύσταση προς τους αντίστοιχους χορούς που σημειογράφηκαν και παραδόθηκαν στην ελληνική γραμματεία από τον Κουτσογιαννόπουλο, το 1966.

Λέξεις κλειδιά: μορφή, δομή, ποντιακοί χοροί, χορευτική ταυτότητα, δομική-μορφολογική μέθοδος, τυπολογική μέθοδος, συγκριτική μέθοδος, πολιτιστικός σύλλογος, χορευτικό ρεπερτόριο.